شرح فرمان: فرمان امیرالمومنین به مالک اشتر؛ همراه با شرح قسمتهایی از آن در بیانات رهبری

عهدنامه مالک اشتر یکی از مهمترین متون در رابطه با مدیریت اسلامی است. شرح این عهدنامه توسط شخصیتی که هم از حیث علوم دینی تخصص داشته باشد و هم از حیث عملیاتی دارای تجربه کافی باشد، مسئله ای مهم و ارزشمند است.

خوشبختانه در کتاب شرح فرمان: فرمان امیرالمومنین به مالک اشتر؛ همراه با شرح قسمتهایی از آن در بیانات رهبری، این مهم حاصل شده است.

در شرح عهدنامه مالک اشتر توسط رهبر در شرح فرمان امیرالمومنین به جناب مالک اشتر جمع‌آ‌وری شده و همراه با متن نامه به سبک کتاب‌های «تعلیقه‌نویسی» با طرحی نو در کنار هم قرار گرفته است. تعلیقه‌نویسی (حاشیه‌نویسی) به‌معنای نگارش نکات، نظرات و توضیحات در حاشیۀ کتاب‌های دیگر است.

آنچه در نامۀ حضرت، به‌عنوان توصیه امیرالمونین به مالک اشتر آمده، چیزهایی است که امروز هم نو است. بااینکه سازمان‌های حکومتی در آن موقع با سازمان‌های حکومتی امروز بسیار تفاوت دارند. لیکن حضرت چون به کارهای تشکیلاتی نپرداخته‌اند، یعنی نوع توصیه‌ها و دستورهای ایشان سازمانی نیست، محتوایی و جهتی است، اینها در همۀ زمان‌ها یکسان است.

هر سال در ماه مبارک رمضان، هیئت‌دولت دیداری با حضرت آیت‌الله خامنه‌ای دارند که معمولاً با سایر دیدارهای مسئولین متفاوت است و در آن، مباحث فکری و مبنایی و معنوی بر مباحث روز و اجرایی غلبه دارد. این دیدارِ پربرکت، فرصتی است برای نورانی‌شدن و تازه‌شدن و انرژی‌گرفتن برای یک سال خدمت؛ همچنین به‌مثابۀ کلاسی است که در آن مبانی حکومت‌داری اسلامی تدریس می‌شود؛ منبع درسی نیز در دوره‌ای کتاب شریف نهج‌البلاغه بوده است.

نامۀ پنجاه‌و‌سوم نهج‌البلاغه را امیرالمؤمنین برای جناب مالک اشتر نوشته‌اند، زمانی که حکومت مصر را به او سپردند. نامه طولانی است و مقام معظّم رهبری، قسمت‌های لازم‌تر را من‌بابِ نصیحت، برای مسئولان امروزی بازگو کرده و شرح داده‌اند. به تعبیر ایشان، مهم‌ترین کارهای مسئولان در این نامه گنجانده شده و باید آن را با تدبر مطالعه کرد. البته مطالعۀ این نامۀ ارزشمند، فقط برای مسئولین حکومتی لازم نیست، بلکه تمام اعضای جامعۀ اسلامی از مطالعۀ آن بهره‌های فراوان خواهند برد؛ هم از جهت شناخت ملاک‌های مسئول و حاکم اسلامی برای تشخیص مسئولین شایسته از افراد نالایق، هم برای انجام وظایفی که هر فرد به‌تناسب شرایط خود در جامعه برعهده دارد.

در این کتاب بیانات مقام معظّم رهبری در شرح فرمان امیرالمؤمنین به جناب مالک اشتر، جمع‌آوری شده است. از آنجا که ایشان تأکید بسیاری بر مطالعۀ متن این نامه داشته‌اند، متن نامه و توضیحات معظّم‌له به سبک کتاب‌های «تعلیقه‌نویسی»، با طرحی نو در کنار هم قرار گرفته است. شرح عهدنامه مالک اشتر توسط رهبر به سبک تعلیقه‌نویسی (حاشیه‌نویسی) ارائه شده است که یکی از سنت‌های مرسوم میان علمای اسلامی است؛ به‌معنای نگارش نکات، نظرات و توضیحات در حاشیۀ کتاب‌های دیگر.