رئیس جمهور هشتم: مدیر قوی

رئیس جمهور هشتم: مدیر قوی

وضعیت فعلی کشور عزیزمان به گونه ایست که نیازی به توضیح و تبیین ضرورت یک مدیر قوی برای به دست گیری سکان اجرایی کشور نیست. بعلاوه، تاکید رهبری معظم انقلاب بر کار و مدیریت جهادی و مدیر قوی به عنوان یگانه راه حل مشکلات کشور،‌ بر کسی پوشیده نیست. از سوی دیگر، اصل یکصدوپانزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز تصريح مي‌كند كه رئیس جمهور باید دارای ویژگی مدیر و مدبر بودن باشد. لذا، يكي از موضوعات مهم در شايسته‌گزيني نامزدهای رياست جمهوري، شناخت معيارها و شرايط مدير و مدبر (‌به عنوان دو مفهوم جداگانه) است. اهميت اين موضوع به اندازه‌اي است كه در بند دهم سياست‌هاي كلي انتخابات كه از سوي رهبر معظم انقلاب اسلامي در 24 مهرماه 1395 ابلاغ شده است، ‌به ارتقای شايسته‌گزيني در انتخاب داوطلبان تراز شايسته جمهوري اسلامي ايران و داراي جايگاه مربوط از طريق تعریف و اعلام معیارها و شرایط لازم برای مدیر و مدبر بودن نیز اشاره شده است  (سایت مقام معظم رهبری، مشاهده در 20/09/1395). واضح است با توجه به تدرجی بودن ویژگی مدیر و مدبر بودن، اهمیت شناخت ابعاد این ویژگی برای انتخاب نامزد برتر حیاتی است.

در این زمینه در هر دوره با نزدیک شدن انتخابات شاهد هستیم که مسئله برنامه داشتن اهمیت پیدا می­کند و در مجامع سیاسی در رابطه با اینکه کدام نامزد برنامه دارد و کدام یک برنامه ندارد، بحث­های مفصلی درمی­گیرد. گویی که تنها ویژگی و نشانه یک مدیر قوی برنامه داشتن است. حال آنکه برنامه ریزی تنها یکی از وظایف از میان وظایف متعدد مدیر است، و تحلیل بر اساس وظایف نیز خود یک مورد از میان شیوه­های متعدد نگرش به حرفه مدیریت است. اگر حاضر باشیم تنها کمی دقیق­تر به مسئله نگاه کنیم متوجه می­شویم که برای انتخاب نامزد برتر و توانمندتر که همان مدیر قوی­تر است، در کنار برنامه­ریزی لااقل باید مسائل زیر را نیز در نظر داشته باشیم:

تصمیم­ گیری­:

تصمیم­گیری­های کلان کشوری در قالب­های متعددی به عهده رئیس جمهور است. یکی از اساسی­ترین تصمیم­گیری­های رئیس جمهور تصمیم­گیری در رابطه با انتخاب وزیران و معاونان است. بعلاوه، تصمیمات مهم دیگری که بیشتر در نقش­های مدیر خود را نشان می­دهند نیز نباید مورد غفلت واقع شود. تصمیم در رابطه با بودجه یکایک سازمان­ها و نهادهای اصلی کشور در قالب نقش تخصیص دهنده بودجه، تصمیم­گیری در مورد چگونگی ارتباط با سایر کشورها در قالب نقش مذاکره کننده، تصمیمات اساسی برای امور کشور در شوراهای عالی در قالب نقش ارتباطی و … از مهمترین این تصمیمات هستند.

سازماندهی کابینه و کلیت وزارتخانه­ ها:

سازماندهی از جمله وظایف جذاب مدیران است که هر مدیری فرصت انجام آن را پیدا نمی­کند. مهمترین مسئله در سازماندهی هماهنگ کردن میزان تقسیم کار با مکانیزم هماهنگی است (مینتزبرگ، 1993). به هر حال اصلاح ساختارها و فرایندهای کلی کشور می­تواند در قالب لایحه­هایی از جانب دولت در نظر گرفته شود.  از سوی دیگر همانطور که بر همه روشن است، کاغذبازی بی­مورد در نظام اداری کشور به نحوی جدی است که به یکی از دلایل اصلی نارضایتی مردم از سازمان­های دولتی تبدیل شده است. این مسئله نیز می­تواند با توجه به آموزه حیاتی هماهنگ سازی میزان تقسیم کار و سازوکار هماهنگی و در قالب آیین نامه­های دولتی مورد اصلاح قرار بگیرد، که از مصادیق کارهای رئیس جمهور به مثابه مدیر در عرصه­ی سازماندهی است.

برنامه­ ریزی:

با نزدیک شدن انتخابات ریاست جمهوری همیشه مسئله برنامه و برنامه داشتن رئیس جمهور در ادبیات سیاسی کشور جدی می­شود. متاسفانه برنامه­ریزی در این محافل تا حدی سطحی و نادرست فهم شده است که بعضی از نامزدها به سادگی می­گویند اگر ما برنامه نداریم اشکالی ندارد به ما رای بدهید ما یک رونوشت از برنامه نامزدی که برنامه دارد می­گیریم و همان را استفاده می­کنیم. در فصل های آینده آشنایی عمومی با برنامه ریزی مدیریتی نادرستی این موضع را روشن­ می سازد. به هر حال برنامه­ریزی عمومی و کلی کشور به نحوی که در راستای اسناد بالادستی و برنامه­های بلندمدت و چشم­اندازهای کشور باشد؛ از دیگر وظایف رئیس جمهور است.

رهبری:

نقش رهبری از یکسو به عنوان جهت دهنده و از سوی دیگر به عنوان موتور محرکه نیروها در مدیریت مطرح است. مهارت رهبری که از مهمترین مهارتهای لازم برای هر مدیر قوی است، با آنچه به عنوان رهبری دینی-سیاسی و اجتماعی مطرح است، تفاوت دارد.

کنترل:

وظیفه کنترل در پست ریاست جمهوری را می­توان در دو بخش اصلی جای داد. یک بخش از کار، وظیفه­ی نسبتا شخصی اوست که باید بر کلیت وزارتخانه­ها و بخش­های مختلف هیئت دولت کنترل داشته باشد. بخش دیگر نیز ارگان­های کنترلی زیر نظر رئیس جمهور هستند.

در مقالات بعدی تلاش می­شود ضمن تبیین هر یک از این اصول و سایر ابعاد و ویژگی­های مدیریت در سطح ریاست جمهوری، امکان شناخت قویترین مدیر که بهترین گزینه برای ریاست قوه مجریه در شرایط فعلی کشور است، فراهم شود.

منبع: مشرق