جایگاه داده ها و اهمیت اطلاعات در مدیریت اسلامی

اهمیت اطلاعات در مدیریت

اهمیت اطلاعات در مدیریت اسلامی کمتر از مدیریت متداول نیست. توجه به آمارها، نظرسنجی ها، تجربه و مشورت همگی از مولفه های مهم مديريت اسلامي است.

به طور کلی ضرورت اطلاع رسانی درست و به هنگام برای مدیریت ثمربخش بر هیچ کس پوشیده نیست. دسته مهمی از داده های سیستم، اطلاعات مربوط به هزینه ها ، درآمدها و آشنایی با مفاهیم مالی مرتبط و نحوه بودجه بندی  می باشد .

بدون اطلاعات دقیق و درست، تحلیلها و تصمیم گیریها  نادرست است و سیستم را به بیراهه خواهد کشاند و سبب افت روز افزون کیفیت عرضه خدمات و سرانجام فروپاشی نظام خواهد شد،چالشی که هم اکنون رو در روی ماست.

اهمیت اطلاعات در مدیریت اسلامی

منظور از اطلاعات در مدیریت چیست؟ واضح است منظور آمار، تجربیات، داده ها و مانند آن است. به عنوان نمونه برای تصمیم گیری در مورد وارد کردن یک محصول پژوهش های بازارسنجی شده و براساس نظرسنجی 90 درصد مردم به این محصول بی میل هستند. پس با این اوصاف آیا باز هم وارد کردن این محصول صحیح است؟

شاید بهتر باشد بحث را از جای دیگری آغاز کنیم. چرا این تلقی وجود دارد که مطابق اندیشه اسلامی نباید خیلی توجهی به واقعیت و داده ها و اطلاعات داشت؟ شاید یکی از دلایل این تلقی اشتباه فهم نادرست از رفتار اولیا دینی باشد. به عنوان نمونه عرصه جنگ و مقابله نظامی را در نظر بگیرید. می دانیم این عرصه یکی از مهمترین عرصه های مدیریت است که حساسیت، پیچیدگی و رقابت شدید در آن با هیچ عرصه ی دیگری قابل مقایسه نیست. واضح است در این عرصه نیز یکی از مهمترین مسائل برای محاسبات و تحلیل های عقلایی استفاده از اطلاعات و آمار است. اما شاید با مطالعه سطحی تاریخ اسلام عده ای اینگونه نتیجه گیری کنند که در جنگ های صدر اسلام و دوران حکومت امیرالمومنین به تعداد سپاه دشمن توجه نمی شده است و فقط مسائل معنوی و نصرت الهی و امثال آن مورد نظر بوده است. از سویی موفقیت چشم گیر و بی همتای مسلمین در آن دوران نیز باعث شده است عده خیال کنند که تنها با توجه به مسائل معنوی و نادیده گرفتن آمار و اطلاعات و مسائل مادی می توان به موفقیت مانند آن رسید.

باید توجه داشت که در اندیشه دینی تفاوتی میان مسائل مادی و معنوی نیست. هر دو دسته مخلوق الهی و جزء سنن الهی هستند که خداوند با این سنن است که جهان را اداره می کند پس اگر هر کدام را نادیده بگیریم، در واقع بخشی از قوانین موفقیت را نادیده گرفته ایم (در رابطه با رابطه مدیریت اسلامی و موفقیت رجوع کنید به مقاله راه موفقیت در مدیریت اسلامی ). مشکل اصلی مدیریت غربی در نادیده گرفتن سنن معنوی است به همین دلیل هم هست که هیچ گاه نمی تواند موفقیتی برابر یا حتی نزدیک به میزان موفقیت مدیریت اسلامی داشته باشد. پس باید توجه داشت که نباید با خام اندیشی در مدیریت اسلامی نیز همین راه اشتباه را طی کنیم و این بار سنن مادی الهی را نادیه گرفته و در نتیجه آن  آمار داده ها و اطلاعات میدانی را مورد بی توجهی قرار دهیم.

صرف نظر از مدیریت متداول که نشان دادن اهمیت اطلاعات در آن نیازی به بحث ندارد، باید گفت اهمیت اطلاعات در مدیریت اسلامی نیز غیرقابل انکار است. با این همه این مهم بسیار مورد بی توجهی بوده است. تا جایی که بسیاری مدیریت اسلامی یا حتی به طور کلی رفتار اسلامی را به معنای بی توجهی به اطلاعات، آمارها یا حتی واقعیت ها می دانند. اما بررسی سیره قولی و عملی معصومین به عنوان مهمترین منبع مدیریت اسلامی کاملا خلاف این مسئله را نشان می دهد.