اصول مدیریت اسلامی؛ نظرات مختلف:
اصول مدیرتی اسلامی جایگاهی ویژه در مدیریت اسلامی دارند. در رابطه با این اصول نیز نظرات مختلفی وجود دارد. عده ای مدیریت اسلامی را زیرمجموعه ای از فقه اسلامی می دانند و لذا قواعد فقهی و مباحث اصول فقه را به عنوان اصول مدیریت اسلامی معرفی می کنند. عده ای دیگر با مشی فلسفی تلاش دارند بعضی فرضیات یا تئوری های فلسفی مثل فرضیه اعتباریات را به عنوان اصول مدیریت اسلامی معرفی کنند. عده ای دیگر نیز با تلاشی راستین در پی نشان دادن ابتنای تئوری های مدیریت اسلامی بر سیره قولی و عملی معصومین علیهم السلام هستند. به هر روی این اختلاف نظرها هر چند می تواند فوایدی نیز داشته باشد؛ اما یکی از دلایل اصلی عدم ایجاد پارادایم یا مکتب مدیریت اسلامی همین اختلاف نظر در اصول است.
شایان ذکر است هر یک از نظرات مختلف در رابطه با اصول مدیریت اسلامی خود باعث ایجاد تعریفی مجزا در رابطه با مدیریت اسلامی می شود که در این رابطه می توانید به مقاله تعریف مدیریت اسلامی رجوع کنید.
اصول تصمیم گیری
بسیاری از صاحب نظران از جمله سایمون و دارکر مدیریت را مساوی با تصمیم گیری می دانند. پس می توان با تبیین اصول تصمیم گیری اسلامی، در رابطه با اصول مدیریت اسلامی نیز اظهار نظر کرد.
متاسفانه در رابطه با اصول تصمیم گیری اسلامی نیز نظرات مختلفی وجود دارد. به عنوان نمونه تصمیم گیری غربی براساس نظریات مختلف بر اصول ذیل استوار است:
الف) بهینگی
ب) رضایت بخشی
ج) فایده گرایی
د) اعتماد به نفس
ه) آزادی
و) انسان محوری
ز) سود ذینفعان
ح) کارایی و اثربخشی
اصول تصمیم گیری اسلامی
در مقابل نظریه پردازان مختلف مدیریت غربی که در رابطه با تصمیم گیری نظرات مختلفی ارائه داده اند، نظریه پردازان مدیریت اسلامی نیز به تبیین اصول تصمیم گیری اسلامی پرداخته اند. به عنوان نمونه پژوهشگران بصیرت محوری را مبنای اصلی تصمیم گیری اسلامی معرفی کرده اند (1). در این رابطه سه مولفه بصیرت در اجتماع یا محیط سازمان، بصیرت در مسئله ای که مورد تصمی گیری است و بصیرت در دین مورد بحث قرار گرفته است. بعلاوه اصول دیگری مثل حکمت، هدایت و رشد نیز به عنوان مبنای تصمیم گیری اسلامی در نظر گرفته شده است. هر یک از این اصول با نگاهی کلی تر به مسئله تصمیم گیری و مدیریت اسلامی مورد استناد قرار گرفته اند.
اصول مدیریت اسلامی
به نظر می رسد برای تبیین اصول مدیریت اسلامی باید به اصولی که بر فکر یک مدیر مسلمان (مسلمان کامل) حاکم است توجه داشته باشیم. شایان ذکر است این نظر از دیدگاه ریشه ای نشات می گیرد که مطابق آن قائل هستیم مدیریت اسلامی از آنجا که ی ک علم کاربردی و عملیاتی است چیزی بجز عمل مدیر اسلامی نیست. اما بسیار باید توجه داشت که این عمل اسلامی را نباید با عمل هر مسلمانی یکسان در نظر گرفت. تنها عمل مسلمان کامل است که میتواند به عنوان عمل اسلامی به حساب بیاید. واضح است که مطابق منظر حق شیعه مسلمان کامل نیز تنها 14 معصوم هستند.
منابع
